DỰ BÁO MỜ

Nguyễn Như Phong

Kỹ thuật Hệ thống Công nghiệp

Đại học Bách Khoa, ĐHQG TPHCM

Dự báo mờ ứng dụng lý thuyết mờ trong dự báo. Mô hình dự báo mờ pDF ứng dụng trong cả dự báo định tính và định lượng.

a.  DỰ BÁO MỜ ĐỊNH TÍNH

Mô hình dự báo định tính pDFI như ở hình sau, trong đó X là các biến vào, Y là biến ra.

Mô hình dự báo mờ pDF là mô hình suy diễn mờ bao gồm các khối:

          - Mờ hóa

          - Luật suy diễn

          - Suy diễn

          - Giải mờ.

Các bước xây dựng mô hình:

          1- Xác định các biến vào ảnh hưởng đến nhu cầu

          2- Mờ hóa các biến vào và ra

          3- Xây dựng quan hệ mờ qua việc xác định bộ luật suy diễn

          4- Xây dựng cơ chế suy diễn qua luật hợp thành max-min

          5- Xây dựng phương pháp giải mờ hàm thành viên cực đại.

          Sau khi xây dựng, mô hình pDF được dùng để dự báo qua các bước:

          1- Xác định trạng thái hiện tại của các biến vào, là những tập mờ

          2- Suy diễn trạng thái ra của biến ra, là một tập mờ

          3- Giải mờ, xác định giá trị rõ của biến ra, chính là nhu cầu dự báo.

b.  DỰ BÁO MỜ ĐỊNH LƯỢNG

Mô hình định lượng kinh điển dự báo nhu cầu với đầu vào là chuỗi số liệu theo thời gian hay là các số liệu của các biến định lượng đầu vào.

          Có nhiều yếu tố môi trường ảnh hưởng đến nhu cầu:

          - Điều kiện kinh doanh và tình trạng của nền kinh tế

          - Hoạt động và phản ứng của đối thủ cạnh tranh

          - Quy định của luật pháp

          - Khuynh hướng thị trường như vòng đời sản phẩm, kiểu dáng và thời trang, sự thay đổi nhu cầu người tiêu dùng

          - Đổi mới công nghệ.

Vì vậy, kết quả của mô hình định lượng thường không được sử dụng ngay mà phải được điều chỉnh bởi các chuyên gia dựa vào điều kiện môi trường hiện tại qua trạng thái của các biến định tính ảnh hưởng đến nhu cầu.

Mô hình dự báo mờ định lượng pDFII như ở hình sau. Trong đó:

                   X: biến vào định lượng

                   Z: Kết quả dự báo định lượng

                   Y: Biến vào định tính

                   K: Hệ số hiệu chỉnh kết quả định lượng

                   W: Kết quả dự báo

                            W = KZ

Ở mô hình này, mô hình pDF được sử dụng để suy diễn hệ số hiệu chỉnh K từ các biến vào định tính ảnh hưởng đến nhu cầu.

          Các bước xây dựng mô hình pDFII:

          1- Xác định các biến vào định lượng

          2- Xây dựng mô hình định lượng phù hợp

          3- Xác định các biến vào định tính

          4- Xây dựng mô hình pDF với biến ra là hệ số hiệu chỉnh.

          Sau khi xây dựng, mô hình pDFII được dùng để dự báo qua các bước:

          1- Sử dụng mô hình định lượng dự báo nhu cầu Z

          2- Xác định trạng thái hiện tại của các biến vào định tính

          3- Sử dụng mô hình pDF xác định hệ số hiệu chỉnh K

          4- Hiệu chỉnh nhu cầu dự báo: W = KZ

          Mô hình pDFII được hiệu chỉnh để thích nghi với những thay đổi của môi trường dự báo theo các bước tương tự các bước hiệu chỉnh mô hình pDF.

TLTK

Nguyễn Như Phong. Vận trù mờ. NXBĐHQG. 2010.