SAI SỐ DỰ BÁO

Nguyễn Như Phong

Kỹ thuật Hệ thống Công nghiệp

Đại học Bách Khoa TPHCM

Sai số dự báo là sai lệch giữa giá trị thực và giá trị dự báo nhằm đánh giá chất lượng hay sự phù hợp của mô hình dự báo. Sai số dự báo cũng nhằm giúp điều chỉnh các thông số của mô hình dự báo.

Có nhiều loại sai số dự báo:

• Trung bình độ lệch tuyệt đối MAD
• Trung bình bình phương sai số MSE
• Trung bình độ lệch tương đối MAPE
• Trung bình sai số tuyệt đối ME
• Trung bình sai số tương đối MPE
• Độ lệch mô hình TS.

a) Trung bình độ lệch tuyệt đối MAD

Trung bình độ lệch tuyệt đối MAD được định nghĩa như sau:

trong đó:  t   - chỉ số chu kỳ dự báo

                D_t - giá trị thực ở chu kỳ t

                F_t - giá trị dự báo ở chu kỳ t

                n   - số chu kỳ dự báo.

b) Trung bình bình phương sai số MSE

Trung bình bình phương sai số MSE được định nghĩa như sau:

c) Trung bình độ lệch tương đối MAPE

Trung bình độ lệch tuyệt đối MAD hay trung bình bình phương sai số MSE cho thấy độ lớn của sai số hay bình phương sai số dự báo, thường dùng trong so sánh độ chính xác của các mô hình dự báo khác nhau. Tuy nhiên, để đánh giá độ chính xác của một mô hình, ta thường dùng:

Trung bình độ lệch tương đối MAPE tính đến độ lớn tương đối của độ lệch dự báo so với độ lớn giá trị thực, mô hình có Trung bình độ lệch tương đối MAPE càng nhỏ thì dự báo càng chính xác.

d) Trung bình sai số tuyệt đối ME

Các sai số dự báo MAD, MSE, MAPE chỉ đánh giá độ chính xác của mô hình dự báo, không đánh giá được độ lệch của mô hình dự báo. Nhằm đánh giá được độ lệch hay xu hướng của mô hình dự báo, ta dùng trung bình sai số tuyệt đối ME:

Trung bình sai số tuyệt đối ME cho thấy xu hướng sai số dự báo, nếu sai số dự báo dương thì mô hình có xu hướng dự báo thấp, ngược lại nếu sai số dự báo âm thì mô hình có xu hướng dự báo cao.

e) Trung bình sai số tương đối MPE

Trung bình sai số tương đối MPE đánh giá sai số tương đối của mô hình theo độ lớn giá trị thực của đại lượng được dự báo:

f) Độ lệch mô hình TS

Nhằm đánh giá mức độ lệch của mô hình, ta dùng độ lệch mô hình TS.

Độ lệch mô hình TS cho biết thông tin về xu hướng dự báo của mô hình và trung bình số chu kỳ mô hình bị lệch, nhằm giúp điều chỉnh mô hình khi cần thiết.

TLTK

Nguyễn Như Phong. Quản lý sản xuất. NXBĐHQG. 2013. ISBN: 978-604-73-1640-3.